Sandhi (सन्धि प्रकरण) Made Simple : A Complete Reference | Learn Sanskrit

In this article, you will learn sandhi in Sanskrit with some tricks and flow charts with examples for overall understanding of Sandhi and specially for Class 9 
We have covered specific topics such as

• Savarna Deergha sandhi
• Guna Sandhi
• Vriddhi Sandhi
• Yann Sandhi 
• Ayadi Sandhi
• Poorvaroop and Pragruhya Sandhi
• Visarga Sandhi
   

Sandhi (सन्धि) - Savarna Deergha Sandhi

• A new letter comes in place of two letters
• At times it comes between two letters
• Either one letter changes or it gets added
• E.g. च + अपि = चापि|

• स्वर means vowel
• In स्वरसन्धि two vowels are conjunct

 सवर्णदीर्घसन्धि

• च + अपि = चापि| (अ + अ = आ)
• देव + आलयः = देवालयः| (अ + आ = आ)
• लता + अपि = लतापि| (आ + अ = आ)
• दया + आनन्दः = दयानन्दः| (आ + आ = आ)
• रवि + इच्छा = रवीच्छा| (इ + इ = ई)
• कवि + ईशः = कवीशः| (इ + ई = ई)
• लक्ष्मी + इन्द्रः = लक्ष्मीन्द्रः| (ई + इ = ई)
• परी + ईक्षा = परीक्षा| (ई + ई = ई)
• भानु + उदयः = भानूदयः| (उ + उ = ऊ)
• लघु + ऊर्मीः = लघूर्मीः| (उ + ऊ = ऊ)
• वधू + उत्साहः = वधूत्साहः| (ऊ + उ = ऊ)
• चमू + ऊर्जा = चमूर्जा| (ऊ + ऊ = ऊ)
• मातृ + ऋणम् = मातॄणम्|
• स्वसृ + ऋद्धिः = स्वसॄद्धिः|

1. मुर + अरिः = मुरारिः|
2. कवि + इच्छा = कवीच्छा|
3. साधु + उवाच = साधूवाच|
4. पितृ + ऋणम् = पितॄणम्|

Sandhi (सन्धि) -Guna Sandhi

• गुण = अ, ए and ओ
• The term गुण, here, does not refer to quality
• With reference to Sanskrit grammar, the term गुण is always restricted to अ, ए and ओ

• मम + इव = मम् + अ + इ + वा
  = ममेव|
• परम + ईश्वरः = परम् + अ + ई + श्वरः
  = परमेश्वरः|
• महा + इन्द्रः = मह् + आ + इ + न्द्रः
  = महेन्द्रः|
• रमा + ईशः = रम् + आ + ई + शः
  = रमेशः|
• सूर्य + उदयः = सूर्य् + अ + उ + दयः
  = सूर्योदयः|
• जल + ऊर्मिः = जल् + अ + ऊ + र्मिः
  = जलोर्मिः|
• महा + उत्सवः = मह् + आ + उ + त्सवः
  = महोत्सवः|
• यमुना + ऊर्मिः = यमुन् + आ + ऊ + र्मिः
  = यमुनोर्मिः|
• ग्रीष्म + ऋतुः = ग्रीष्म् + अ + ऋ + तुः
  = ग्रीष्मर्तुः|
• राजा + ऋषिः = राज् + आ + ऋ + षिः
  = राजर्षिः|
•  तव + लृकारः = तव् + अ + लृ + कारः
  = तवल्कारः|

1. देवेन्द्रः = देव + इन्द्रः|  
2. महेशः = महा + ईशः|
3. लतेव = लता + इव|
4. महेन्द्रः = महा + इन्द्रः|
5. प्रकाशोत्सवः = प्रकाश + उत्सवः|
6. अनलोर्ध्वम् = अनल + ऊर्ध्वम्|
7. ममर्णम् = मम + ऋणम्|

Sandhi (सन्धि) - Vridhhi Sandhi

Vridhhi Sandhi Examples –

1. जन + एकता = जन् + अ + ए + कता = जन् + ऐ + कता = जनैकता |
2. इन्द्र + ऐरावतः = इन्द्र् + अ + ऐ + रावतः = इन्द्र् + ऐ + रावतः = इन्द्रैरावतः |
3. बाला + एका = बाल् + आ + ए + का = बाल् + ऐ + का = बालैका |
4. धारा + ऐक्यम् = धार् + आ + ऐ + क्यम् = धार् + ऐ + क्यम् = धारैक्यम् |
5. दन्त + औषधम् = दन्त् + अ + औ + षधम् = दन्त् + औ + षधम् = दन्तौषधम् |
6. महा + औषधिः = मह् + आ + औ + षधिः = मह् + औ + षधिः = महौषधिः |
7. तव + औदार्यम् = तव् + अ + औ + दार्यम् = तव् + औ + दार्यम् = तवौदार्यम् |
8. विद्या + औत्सुक्यम् = विद्य + आ + औ + त्सुक्यम् = विद्य + औ + त्सुक्यम् =विद्यौत्सुक्यम् |

1. उप + ऋच्छति = उप् + अ + ऋ + च्छति = उप् + आर् + च्छति = उपार्च्छति |
2. प्र + ऋषभीयति = प्र् + अ + ऋ + षभीयति = प्र् + आर् + षभीयति = प्रार्षभीयति |
3. परा + ऋच्छति = पर् + आ + ऋ + च्छति = पर् + आर् + च्छति = परार्च्छति |

Vridhhi Sandhi dissolution –

1. तेनैकः = तेन + एकः |
2. बालैका = बाला + एका |
3. परमैश्वर्यम् = परम + ऐश्वर्यम् |
4. ममौदार्यम् = मम + औदार्यम् |
5. लतौषधम् = लता + औषधम् |
6. विद्यौत्सुक्यम् = विद्या + औत्सुक्यम् |

Get Free Sanskrit Learning Videos on Email!

Enter Your Email *